Het ontstaan van acute alvleesklierontsteking, ook wel acute pancreatitis genoemd, kan verscheidene oorzaken hebben. In bijna de helft van de gevallen, in zo’n 40%, komt het tot stand door een verstopping van de afvoergang van de alvleesklier door galstenen. Een andere oorzaak is onder andere overmatig alcohol gebruik. Ook kan het ontstaan als complicatie ten gevolge van bepaalde endoscopische behandelingen bij de Maag-Darm en Leverarts. We noemen in de medische wereld deze laatste behandelingen: Endoscopische Retrograde Cholangio- en Pancreaticografie, ERCP. Als laatste kan een operatieve ingreep door de Chirurg het ontstaan van acute alvleesklierontsteking triggeren. Bij een deel van de patiënten die een acute pancreatitis ontwikkelt, wordt geen oorzaak gevonden en blijft deze onbekend, oftewel idiopathisch.
Ontstaan van galstenen
In het ontstaan van galstenen, speelt de functie van de lever en galblaas een belangrijke rol. De lever is verantwoordelijk voor het maken van gal, wat op zijn beurt weer nodig is om vetten af te breken en te verbranden. Gal kan tijdelijk worden opgeslagen in de galblaas en kan via de galwegen naar de darmen worden afgegeven. Het exacte ontstaansmechanisme van galstenen is niet bekend, maar mogelijk dat langer ‘stilstaand’ gal in de galwegen of een ontsteking in de galblaas hierbij een rol speelt, wat ervoor kan zorgen dat de galvloeistof gaat indikken. Als deze ingedikte galvloeistof gaat verstenen, kan het resulteren in galstenen.
Risico factoren galstenen en bijbehorende klachten
Bepaalde factoren lijken een risico voor galstenen te vormen. Zoals onder andere bepaalde vrouwelijke hormonen, het hebben van overgewicht en een aantal erfelijke factoren. Galstenen kunnen aanwezig zijn in verschillende groottes, van zeer kleine steentjes tot centimetergrote galstenen. Het hebben van galstenen kan klachten geven zoals hevige aanvalsgewijze buikpijn, ontkleurde ontlasting en geelzucht. Toch hebben veel mensen galstenen zonder daar ooit last van te hebben. Langer klemzittende stenen kunnen leiden tot ontsteking van de galwegen of galblaas of zelfs tot het ontstaan van acute pancreatitis.
Galstenen als oorzaak van acute pancreatitis, en nu?
Het verhaal van de patiënt, in medische termen een anamnese genoemd, is vaak belangrijk en suggestief voor het vermoeden van galstenen als oorzaak van de acute pancreatitis. Aanvullende beeldvorming kan hierbij dat vermoeden van galstenen in een groot deel van de gevallen bevestigen. Beeldvormend onderzoek is een verzamelnaam voor verschillende technieken die een afbeelding kunnen maken van het lichaam om zo met deze informatie tot een diagnose te komen. Vaak wordt er in eerste instantie gekozen voor een echografie van de buik en galwegen, waarbij de radioloog zal kijken of er kalkhoudende galstenen aanwezig zijn. Een MRI-scan wordt in sommige gevallen verricht als aanvullende beeldvorming. Het kan ook zijn dat er op beide beeldvormende technieken geen galstenen worden gevonden; de kans is dan aanwezig dat de galsteen al is “gepasseerd” en verdwijnt dan doorgaans met de ontlasting uit het lichaam.
Behandeling
De acute pancreatitis moet worden behandeld zoals dit in het algemeen wordt behandeld met allereerst voldoende vocht en pijnstilling. Vanwege dit hoofdstuk over galstenen als oorzaak van acute pancreatitis, gaan we hier niet verder op in. Bij de behandeling van acute pancreatitis veroorzaakt door galstenen moet onderscheid worden gemaakt tussen een reeds gepasseerde steen en een vastzittende galsteen. In het laatste geval zal er door de Maag-, Darm en Leverarts middels een bepaalde endoscopische behandeling worden gekeken of het mogelijk is om de galsteen te verwijderen of vergruizen. Een endoscopische behandeling betekent dat door middel van endoscopie verschillende organen van de binnenkant bekeken kunnen worden. De endoscoop is het instrument waarmee het kijkonderzoek wordt uitgevoerd. Tevens wordt er vaak laagdrempelig met de chirurg besproken over de optie om de galblaas op langere termijn te verwijderen. Dit om in de toekomst recidieven, oftewel het terugkeren van acute pancreatitis veroorzaakt door galstenen te voorkomen.
